De Boterhuispolder
De Boterhuispolder is de oudste ontginning in het Groene Hart en zelfs een van de oudste in Nederland. Een duik in de historie laat zien hoe boeren hier in de loop der eeuwen met land en water hebben gewerkt. Nu is het een bijzonder weidevogelgebied.
De onregelmatige blokverkaveling in de Boterhuispolder is afwijkend en uniek in de regio. Deze stamt nog uit de Karolingische tijd (742-814), toen boeren de moerassige veengrond geschikt maakten voor de landbouw. Ze groeven afwateringssloten rond kleine percelen en verbreedden bestaande kreken. ’s Winters stond het veengebied onder water en in het voorjaar kwam het weer droog te staan.
De Boterhuispolder werd op 2 februari 1634 gesticht door een samenvoeging van elf kl…
De onregelmatige blokverkaveling in de Boterhuispolder is afwijkend en uniek in de regio. Deze stamt nog uit de Karolingische tijd (742-814), toen boeren de moerassige veengrond geschikt maakten voor de landbouw. Ze groeven afwateringssloten rond kleine percelen en verbreedden bestaande kreken. ’s Winters stond het veengebied onder water en in het voorjaar kwam het weer droog te staan.
De Boterhuispolder werd op 2 februari 1634 gesticht door een samenvoeging van elf kleine polders met elk een eigen molen. Vanaf de samenvoeging werd de polder bemalen door één windwatermolen die aan de Zijldijk moet hebben gestaan, op de werf van het land waar ‘eertijts ‘t Butterhuijs plach te staen’. De boeren uit de omgeving brachten hun produkten vermoedelijk sinds jaar en dag naar dit boterhuis om ze te verhandelen. In de 17e eeuw groeide het boterhuis uit tot een hofstede met een boomgaard, genaamd Tengnagel, die in bezit was van de rijke Amsterdamse koopman Johannes Spiljeurs.
Het waterschap was verantwoordelijk voor de vervening, drooglegging en later de waterhuishouding in de polders. In 1978 ging dit waterschap op in het waterschap De Oude Veenen, die in 1989 weer werd samengevoegd met waterschap De Veen- en Geestlanden, onderdeel van Hoogheemraadschap Rijnland. De polder wordt tegenwoordig op vrijwillige basis bemaald door de Boterhuismolen. Sinds 1960 is een elektrisch gemaal aan de noordoostzijde van de polder in gebruik, bij boerderij Zeldenrust.
In de Boterhuispolder hebben eeuwenlang relatief weinig veranderingen in verkaveling, beheer en afwatering plaatsgevonden. Het is een typisch Hollands, open veenweidegebied. Van oudsher staan de boerderijen in groepjes op de hogere perceeldelen langs krekenstelsels en polderranden. Het veenpakket is ongeveer 10 meter dik en bedekt met een kleine laag zeeklei van ongeveer een halve meter. Vroeger werd het gebied voornamelijk begraasd door blaarkoppen.
Weidevogels en zwaluwen
De meeste boeren in de Boterhuispolder houden rekening met de bijzondere flora en fauna in het gebied, bijvoorbeeld door aan nestbescherming te doen en het maaibeleid aan te passen op het weidevogelbeheer.
In het gebied komen veel grutto’s voor, die in de lente vanuit Afrika deze kant op komen om te broeden. Zij vinden hun voedsel in de zachte, relatief natte weilanden. Net als de kieviten verdwijnen zij weer zodra de jongen goed genoeg kunnen vliegen. Daarna komen de kieviten uit noordelijke streken naar de polder, om hier te overwinteren. Zij vinden dan het gezelschap van veel andere trekvogels uit Noord-Europa, zoals allerlei soorten ganzen, eenden en smienten.
Naast bovenstaande vogels zijn er ook witte reigers, visdieven en zelfs goudplevieren en zomertaling in de polder aangetroffen. Rondom boerderij Zijleinde duikelen grote groepen huiszwaluwen als acrobaten door de lucht. Verschillende paartjes van de boerenzwaluw broeden in de stallen en schuren. In 2015 werden er maar liefst 21 nesten geteld.
Flora en fauna
In de natte weidegrond met de talloze sloten schuilen veel amfibieën: kikkers, padden en watersalamanders. Wezels, hermelijnen, bunzings en allerlei soorten muizen maken het gebied onveilig. Boven de sloten cirkelen allerlei soorten libellen. Tot de flora van de Boterhuispolder behoren de wonderschone zwanebloemen, koekoeksbloemen, ratelaar en zelfs krabbescheer.
Door de gunstige ligging in het Groene Hart, nabij de Kagerplassen en onder de rook van Leiden, biedt de Boterhuispolder een goede bestemming voor kleinschalige recreatie voor wandelaars, fietsers en watersporters.
Wandelen en fietsen
In het zuidelijke deel van de polder bij Leiderdorp zijn wandel- en fietspaden uitgezet. Er zijn diverse pontverbindingen over het water. Vanaf de Zijldijk kan met de fietspont worden overgestoken richting Warmond.
